ایدز (AIDS) مخفف عبارت انگلیسی (Acquired Immunodeficiency Syndrome) است که معنی آن «سندرم نقص ایمنی اکتسابی» است. این بیماری توسط ویروسی به نام اچ آی وی منتقل میشود و میتواند فرد مبتلا به این بیماری را به مرور زمان و با توجه به شدت بیماری به کام مرگ بفرستد. بیماری ایدز، سیستم ایمنی بدن که وظیفه مقابله با ویروسها، باکتریها و هر نوع عامل بیماری زای دیگر را دارد در بدن فرد آهسته از بین میبرد، در نتیجه بدن در برابر نفوذ ویروسها، باکتریها، انگلها، مواد آلاینده، مواد سرطان زا، سموم و قارچها مقاومت خود را از دست میدهد. آلودگی به این ویروس میتواند بر پارامترهای اسپرم مردان تأثیر منفی داشته باشد و به طور قابل توجهی باروری فرد را مختل کند. اگرچه وجود کیت تشخیص ایدز، تشخیص به موقع بیماری و همچنین درمانهای ضد ویروسی مزایای قابل توجهی در کاهش عوارض و مرگ و میر در بین افراد آلوده به HIV دارد، برخی از داروهای ضد رتروویروسی، از جمله مهارکنندههای نوکلئوزید معکوس ترانس کریپتاز که برای کاهش علائم ایدز در مردان تجویز میشود، برای میتوکندری سلولی مضر بوده و ممکن است بر روی بیوژنز میتوکندری اسپرمها تأثیر منفی بگذارد.
یکی از راه های انتقال ایدز از بدن فرد مبتلا شده به بدن سایر افراد، مایعات بدن فرد مبتلا هستند. از جمله این مایعات می توان به، مایع منی، خون بدن فرد مبتلا، ترشحات واژن و رکتوم و شیر مادر اشاره کرد. ویروس ایدز از طریق آب یا هوا و همچنین تماس های گاه به گاه قابل انتقال نمی باشد.
رایجترین علائم در مرحله اول یا عفونت حاد شامل یک بیماری شبه سرماخوردگی است که دو تا چهار هفته پس از ورود ویروس به بدن ایجاد میشود. این علائم ممکن است برای چند هفته باقی بمانند. دقت کنید که عفونت به ویروس در این مرحله هنوز تبدیل به بیماری ایدز نشده است. شایعترین علائم این مرحله عبارتند از:
HIV در هر فردی می تواند متفاوت به نظر برسد. همه علائم مشابهی ندارند و برخی ممکن است برای مدت طولانی هیچ علامتی نداشته باشند. در بیشتر اوقات ، علائم HIV در مردان و زنان یکسان است؛ اما چند علامت وجود دارد که مختص مردان است. توجه به این نکته ضروری است که این علائم مختص مردان می تواند نشانه بیماریهای دیگر نیز باشد. اگر هر کدام از این موارد را دارید ، حتماً با پزشک خود صحبت کنید. میل جنسی پایین ، نشانه هیپوگنادیسم است ، به این معنی که بیضه های شما به اندازه کافی هورمون جنسی تستوسترون تولید نمی کنند. این وضعیت با HIV مرتبط است و میتواند باعث موارد زیر شود:
معمولاً پارامترهای اسپرم در مردان بدون علامت HIV مثبت در محدوده طبیعی است؛ اما با پیشرفت بیماری تعداد، شکل (مورفولوژی) و تحرک اسپرم کاهش مییابد. به این معنی که وضعیت پارامترهای اسپرم با تعداد CD4 و شدت بیماری ارتباط مستقیم دارد. تعداد کم اسپرم با درصد بالایی از اسپرمهای کمتحرک که مورفولوژی غیر طبیعی دارند، در مردان HIV مثبت میتواند نشاندهنده اختلال اسپرماتوژنز و روند تولید اسپرم باشد که از علل اصلی ناباروری در مردان است. ارکیت، هیپوگنادیسم و لکوسپرمی که ممکن است طی عفونت HIV ایجاد شود نیز میتواند در این تغییرات ایجاد شده در اسپرم دخیل باشند. هنگامی که این تغییرات و اختلالات عملکردی در سیستم تولید مثل مردان رخ دهد در نهایت منجر به ناباروری در مردان میشود. همچنین تغییرات بیولوژیکی ناشی از اچ آی وی، از جمله بیماریهای سیستمیک، استرس و کاهش وزن هم بر عملکرد اندامهای تولید مثلی تأثیرگذار بوده و میتوانند منجر به ناباروری در مردان شوند
آزمایشات HIV شامل موارد زیر هستند:
برخی از STD ها میتوانند شانس ابتلا به HIV را افزایش دهند. بنابراین درمان هرگونه عفونت یا بیماری مقاربتی قبل از اقدام به بارداری، اولین قدم برای کاهش احتمال انتقال ویروس ایدز بین دو نفر است.
یکی از مهمترین اقداماتی که همسر فرد مبتلا به اچ آی وی میتواند انجام دهد، استفاده پروفیلاکسی از داروهای ضدویروسی است. PREP به معنای مصرف داروهای اچ آی وی قبل از قرار گرفتن در معرض اچ آی وی برای جلوگیری از ابتلا به ویروس، در صورت قابل تشخیص نبودن بار ویروسی و نداشتن علائم ایدز در مردان است. همچنین مصرف داروهای HIV توسط مرد و داشتن بار ویروسی غیرقابل شناسایی نیز خطر انتقال ویروس ایدز به شریک زندگی را به طور قابل توجهی کاهش میدهد. هرچند خطر بالقوه انتقال ویروس ایدز به طور کامل از بین نمیرود.
اگر بار ویروسیHIV مرد در آزمایشات قابل تشخیص نباشد، امکان انجام رابطه جنسی محافظت نشده در محدوده روزهای تخمک گذاری زن وجود دارد. هرچند ریسک انتقال بیماری در این شرایط بسیار کم است؛ اما به هر صورت احتمال انتقال ایدز بین زوجین وجود دارد.
شست و شوی اسپرم به فرایند جدا کردن اسپرم از مایع منی گفته میشود. از آنجا که ویروس HIV در مایع منی وجود دارد؛ اما در اسپرم وجود ندارد، جدا کردن اسپرم از مایع منی باعث کاهش خطر انتقال HIV میشود.
این بدان معنی است که اسپرم، تخمک را به صورت غیرمستقیم و با کمک یک روش پزشکی یا درمانی بارور کند. متأسفانه امکانات اندکی برای کمک به تولید مثل افراد مبتلا به HIV وجود دارد و تعداد کمی از طرحهای بیمه درمانی این افراد را پوشش میدهند. روشهای کمک باروری زیر میتوانند در این بیماران مورد استفاده قرار بگیرد:
در مواردی که بار ویروسی ایدز در فرد بالا باشد، به دلیل بالا بودن احتمال انتقال بیماری بین زوجین، استفاده از اسپرم اهدایی توصیه میشود. اسپرم اهدایی اغلب به کمک یک روش کمک باروری به نام تلقیح داخل رحمی یا IVF با تخمک زن لقاح داده میشود.
اجتناب از قرار گرفتن در معرض مایعات بدن به طور بالقوه حامل ویروس، یکی از راههای پیشگیری است. این اقدامات میتواند به کاهش خطر ابتلا به HIV کمک کند: