خشونت را باید تخلیه کرد ولی نه بر سر افراد دیگر

آمار خشونت در جامعه با شیب تندی در حال حرکت است، یک تصادف ساده منجر به ضرب و شتم می‌شود، جروبحث معمولی به دنبالش الفاظ رکیک و توهین‌آمیز را به همراه دارد، خشم کنترل نشده به گاهی به قتل می‌انجامد و در نهایت این خشم آنی است که با عدم مدیریت به خشونت لفظی یا بدنی منجر می‌شود.

برای اینکه ببینیم چقدر از خشونت در تعاملات روزمره استفاده می‌شود و کودکان و نوجوانان در محیط بیرون از خانه از چه الفاظی استفاده می‌کنند، با اهالی منطقه‌ای در تهران به گفتگو پرداختیم.

به سراغ مادری که دو فرزندش را برای تفریح به محوطه دوچرخه‌سواری آورده بود، رفتیم و موضوع را از او پرسیدیم.با نگرانی می‌گوید که به شنیدن این بددهنی‌ها عادت کرده است.

او ادامه می‌دهد:گاهی برخی افراد کلماتی را به کار می‌برند که متوجه نیستند یک خانم حضور دارد.

این مادر با نگرانی درباره واکنش دخترانش به شنیدن بد دهنی‌ها ادامه می‌دهد: واکنش فرزندانم این است که سوالات زیادی در ذهن‌شان ایجاد می‌شود گاهی معنای کلماتی را از من می‌خواهند که خودم هم نمی‌دانم.

در ادامه حرفای مادر، دختر بزرگ خانواده این وضعیت را ناراحت‌کننده توصیف کرد و گفت: با شنیدن این الفاظ دلم می‌خواهد هرچه سریع‌تر آن محل را ترک کنم.

بعد از این گفتگو به سراغ خانمی که مربی اسکیت بود، رفتیم. او که در حال آموزش اسکیت به شاگردانش بود، اوضاع را بد خواند و گفت: تا دلتان بخواهد این حرف‌ها را شنیدم.

از او می‌پرسیم که اگر فرزندتان بد زبانی کند چه واکنشی نشان می‌دهید، پاسخ می‌دهد: اولین حرفی که به پسرم می‌گویم این است که این الفاظ نادرست را افراد کم‌سواد به‌کار می‌برند.

این مربی ادامه می‌دهد: قطعا جلوی فرزندم را نمی‌توانم بگیرم، یک‌سال تحت کنترل من است سال بعد دیگر حرف مرا نمی‌خواند.

این مادر مقصر اصلی این وضعیت را اینترنت معرفی می کند و می‌گوید: فرزندم تمام حرف‌هایی را که یاد گرفته بخاطر اینترنت بوده است. من به اقتضای شغلم که با بچه ها در ارتباط هستم، باید محتاط عمل کنم به همین علت حرف ناشایستی را در خانه به زبان نمی‌آورم.

او از تکنیک‌های روان‌شناسی صحبت می‌کند و ادامه می‌دهد: قطعا برخورد تند و منفی صورت مساله را پاک نمی‌کند و فرزندم را در مقابله با فحاشی سرکش‌تر خواهد کرد.

بعد از صحبت‌های مربی، پسر ۱۲ ساله‌ای که نخواست نامی از خودش ببرد؛ از صمیمیت و رفاقتی که با یک فحش به قهر انجامید، ابراز پشیمانی کرد و گفت: یک حرف اشتباه به رفاقت‌مان آسیب زد، رفیقی که دوستش داشتم.

از او می‌پرسم چقدر توانسته‌ای این الفاظ نادرست را از ذهنت پاک کنی، می‌گوید: می‌خواهم پاکش کنم، ولی نمی‌توانم.

 یاسمین زحمتکش روانشناس و روان درمانگر خانواده درباره خشونت کلامی که مقدمه خشونت بدنی است به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: علت پرخاشگری که فرقی نمی‌کند فیزیکی باشد یا کلامی، از ناکامی و شکست‌ها و روحیه‌های رقابت‌جویانه و مشکلات نشات می‌گیرد.
خشم جزو اولین هیجانات محسوب می‌شود.

او اشاره کرد: وقتی افراد برای رسیدن به اهداف و خواسته‌ها ناکام می‌شوند، خشم‌شان برانگیخته می‌شود. اما باید در نظر گرفت که خشم واکنش طبیعی است و جزو اولین هیجانات محسوب می‌شود؛ وقتی نوزاد انسان با آن به دنیا می‌آید و گریه می‌کند، خواسته‌های خودش را با آن ابراز می‌کند.

این روان‌درمانگر با بیان اینکه خشم به خودی خود برای ادامه حیات انسان مناسب است و اگر نباشد او نمی‌تواند از پس مشکلات واکنش نشان دهد، خاطرنشان کرد: زمانی این خشم بد است که مدیریت نشود و تبدیل به پرخاشگری شود.

وی معتقد است: زمانی شاهد پرخاشگری می‌شویم که مهارت‌های مدیریت خشم و برخورد مناسب با خشم صورت نمی‌گیرد. در نتیجه شاهد خشونت در جامعه می‌شویم.

وی با اشاره به اینکه خشونت دو نوع است، ادامه داد: یکی خشونت فیزیکی است که به قصد آسیب رساندن است و گا‌ها منجر به خشونت کلامی می‌شود. منظور از خشونت کلامی الفاظ رکیک، نامناسب، منافی عفت و الفاظی که ارتباط ناسالم را ترویج می‌دهد، است.همچنین خشونت کلامی مقدمه خشونت روانی و فیزیکی است.

خشونت کلامی آسیب‌زاست

زحمتکش با بیان اینکه خشونت کلامی هم به خودی خود آسیب‌زاست و مقدمه آسیب روانی و فیزیکی محسوب می‌شود، تصریح کرد: با نگاهی به وضعیت زندان‌ها درمی‌یابیم که خیلی از افرادی که مرتکب قتل شده‌اند، قاتل نیستند و از همین خشونت لفظی شروع شده است.

مهارت کنترل خشم باید در جامعه تقویت شود

وی معتقد است: تمامی این خشونت‌ها به مدیریت خشم برمی‌شود. باید ارتباطات درون‌فردی، بین‌فردی، مهارت‌های ارتباطی و مهارت کنترل خشم تقویت شود. اگر بتوانیم هوش هیجانی را با آموزش تقویت کنیم، خیلی از مسائل و مشکلات در جامعه حل خواهد شد.

این روان‌شناس براساس تجربه فردی درصد مراجعه خانواده‌هایی که در دوران کرونا گرفتار خشونت شده‌اند، ۴۰ درصد خواند و ادامه داد: الفاظی را بین نوجوانان می‌شنویم که معنای آن‌ها را نمی‌دانیم، این درحالی است که نوجوانان یک‌سری الفاظ قبیح را بین خود قرارداد کرده‌اند و بین خود این معنایی را رد و بدل می‌کنند.

وی با بیان اینکه نوجوانان خود را از جامعه بزرگسالان جدا کرده‌اند ابراز نگرانی کرد و افزود: متاسفانه تبعات آن هم شکل‌گیری خشونت‌های بسیار بالا بین نوجوانان است.

ارتباط بدون خشونت را یاد بگیریم

این روان‌شناس راه‌حل برون‌رفت از این مشکلات را ترویج ارتباط بدون خشونت دانست و تاکید کرد: از فضائل اخلاقی ائمه الگو بگیریم.الگو‌های دینی را ترویج دهیم.از الفاظی استفاده کنیم که عزت‌نفس را تقویت می‌کند.

این روان‌شناس در پاسخ به این سوال که آیا با بروز خشونت کلامی بار روانی و هیجانی ایجاد شده در فرد آزاد می‌شود، ادامه داد: درست است که با خشونت لفظی در آن لحظه برای فردی که فحاشی می‌کند، بار انرژی منفی آزاد می‌شود، اما این موضوع بدتر است چرا که زنجیره خشونت ادامه پیدا می‌کند و آن فردی هم که متحمل خشونت شده است، تبدیل به گلوله آتشی می‌شود که هرلحظه امکان آزاد کردن انرژی منفی را دارد.

دشتی روان‌شناس و مشاور دانشگاه علامه طباطبایی با نگاهی تئوری درباره پدیده خشونت در جامعه معتقد است: نگاه روان‌کاوی بر این باور است که کلام، کلام است و آسیب، آسیب؛ و این دو هیچ یک باهم شبیه نیست. اینکه من آرزو کنم تو را بکشم یا بخواهم تو را بکشم، دو مقوله کاملا جداست و در یک پیوستار قرار نمی‌گیرد.

وی افزود: به همین علت روان‌کاو‌ها این بحث را کاملا امن می‌دانند و امر غیر متمدنانه نیست. من به تو فحش می‌دهم، ولی آسیب نمی‌زنم؛ در نتیجه خشمی متمدنانه است.

این روان‌شناس در پاسخ به این سوال که آیا با بروز خشونت کلامی، بار روانی ایجاد شده در فرد، تخلیه می‌شود تاکید کرد: این نظر کاملا دقیق است و پشتوانه علمی دارد. البته این نظر را تایید نمی‌کنم.

وی درباره راهکار فردی مقابله با فحاشی ادامه داد: اینکه کودک بد‌دهنی می‌کند اتفاق خطرناکی نیفتاده و فقط تبدیل به عادت رفتاری شده است. تکنیک‌های زیادی هم برای از بین‌بردن عادت رفتاری وجود دارد.

این  مشاور گفت:نظریه روان‌کاوی معتقد است که کودکان‌مان را به کلمات مجهز کنیم تا بتوانند درباره خشونت ایجاد شده صحبت کنند. در مقابل پدیده‌ای که در کشورمان رایج است و اتفاقا خطرناک هم نیز هست این است که همدیگر را می‌زنیم. این حرکت است که باید با آموزش جلوی آن گرفته شود.