جادوگری، زد وبند و تخلف در لیگ یک فوتبال ایران

 کارش با ورزش و فوتبال آغاز شد تا رویای سینما به مستطیل سبر معطوف شود. مجتبی پوربخش (تهیه کننده و مجری برنامه فوتبال یک) این روزها سر و صدای زیادی با به تصویر کشیدن حواشی و اتفاقات عجیب لیگ یک به راه انداخته است.

از رسانه ای کردن فساد در فوتبال با سربازهای میلیاردی تا درآمد تبلیغات محیطی که برای هر جایی هست به جز باشگاهها و سرانجام مصاحبه داغ با علی کریمی تا جادوگر فوتبال ایران روی دایره بریزد تمام آنچه برایش در فوتبال ایران تبدیل به علامت سئوال شده است. به بهانه تعطیلات نیم فصل اول رقابتهای دسته اول فوتبال باشگاههای کشور سراغ تهیه کننده برنامه فوتبال یک رفتیم تا درباره یکی از فرسایشی ترین، عجیب ترین و پرحاشیه ترین لیگ های فوتبال به گفتوگو بنشینیم. پوربخش حرفهای جذابی برای گفتن داشت از پیشنهاد دریافت یک خودروی شاسی بلند تا قهر تاج و افشای جادگری در فوتبال دسته اول. 

* چه شد که سراغ ساخت برنامه ای برای لیگ دست اول رفتید و فکر می‌کردید امروز تبدیل به برنامه‌ای جریان‌ساز شود؟

پیمان یوسفی و مزدک میرزایی در شبکه ورزش تصمیم به شروع برنامه ای برای لیگ دسته اول داشتند و به من برای همکاری پیشنهاد دادند. همیشه شنیده می شد که می گفتند اینجا فساد هست، دوپینگ و جادوگری هست و از این مدل موضوعات وجود دارد بنابراین برای من جایی ناشناخته و البته جذاب بود که بدانم آیا واقعا این اتفاقات وجود دارند یا اینکه تماما شایعاتی بی اساس هستند که فقط شنیده می شوند. به عنوان کسی که در این حوز کار تخصصی رسانه ای انجام می دهم هنوز هم این حوزه برایم جذاب است اگر روزی این حوزه عادی بشود دیگر در آن حضور نخواهم داشت. این حوزه هنوز هم برایم بکر و جذاب است. 

* نگفتید در مورد موضوعاتی مانند دوپینگ، جادو، زد و بند و... که اسمش را جذابیت های لیگ یک گذاشتید بالاخره وجود داشتند یا خیر.

این لیگ 18 تیم دارد که تنها 2 تیم به لیگ برتر صعود می کنند و طبیعتا 16 تیم تلاش می کنند برای اینکه در بین 2 تیم بالای جدول قرار بگیرند و مسافر لیگ برتر شوند. نکته جالبش این است که از همین 18 تیم 3 تیم به دسته پایینتر سقوط می کنند. این یعنی رقابتی بسیار فشرده و نفسگیر با تعداد بازی های زیاد، سفرهای متعدد، زمین های بی کیفیت، حواشی بسیار زیاد از اتفاقات بی نظیر تا جادو و جمبل و هزار چیز دیگر. اتفاقات منفی لیگ دسته اول اینجاست که شما اوج جادوگری، موضوع دوپینگ، بحث زد وبندها را در این لیگ می شنوید و تمام اینها برای یک مخاطب فوتبالی که از بیرون آن را می شنود جذاب می شود که آیا واقعا جادوگری می شود آیا با دوپینگ مواجه هستیم! و تا روزی که آن تصویر برای اولین بار در برنامه فوتبال یک پخش نشده بود (اتفاقات مربوط به زمین گل گهر که به محرومیت مادام عمر یکی از مسئولین این باشگاه انجامید) هیچکس تصورش را نمی کرد که به چشم خودش ببیند که متاسفانه بله؛ چنین اتفاقاتی واقعا اینجا رخ می دهد.

*چه قدر طول کشید تا درباره این موضوعات، مستنداتی قابل پخش به دست بیاورید؟

راستش از سال گذشته یکی دو تیم به ما مراجعه کردند و تصاویری در اینباره دادند اما متاسفانه این تصاویر بسیار بی کیفیت، از راه دور و مستندات مخدوش بودند و شما نمی توانستید تشخیص بدهید آن فردی که به طور مثال یک بطری دستش گرفته و داخل دروازه حریف می پاشید، آب هست یا چیز دیگری؟ اما امسال تصویر خوبی توسط عکاس باشگاه خونه به خونه به دستمان رسید که نشان می داد توپ جم کن ظرف ادرار را به مسئول ورزشگاه داد و آن مسئول هم شروع به پاشیدن آن کرد. این فیلم آنقدر واضح بود که مردم کامل به چشم خودشان دیدند و متوجه شدند چه اتفاقی افتاده است. اگر خاطرتان باشد دو سال قبل که سیاه جامگان در دسته یک حضور داشت درگیری بین آقای علی عباسی که حالا محروم هم شده اند اتفاق افتاد با مدیران یکی از باشگاه ها و ظاهرا کتابی دستشان بود که از روی آن ذکر و دعا می خوانند که همین عزیزان رفتند آن کتاب را پاره کردند و خلاصه دعوایی شد که گفتند شما قرآن را پاره کرده اید و می گفتند نه این کتاب دعا بوده است و... همان زمان این اتفاقات مسکوت ماند و همه را ساکت کردند و می گفتند نه اتفاقی نیفتاده است.

*چرا خودتان دنبال ماجرا را نگرفتید؟

این اتفاق مربوط به 3 سال قبل بود و من در آن زمان تنها اجرای برنامه را بر عهده داشتم و تهیه کننده شخص دیگری بود. از همان زمان هم این موضوعات برایم تبدیل سئوال شده بود و می دانستم متاسفانه در این حوزه از فوتبال چنین اتفاقاتی رخ می دهد که هم اثباتش سخت است و هم باید مدارک و مستندات بسیار محکمی برای طرح این ادعا داشته باشیم.

*یعنی به همین راحتی در سطح لیگ یک با موضوعاتی مانند جادوگری مواجه هستیم؟

آدمهایی در فوتبال وجود دارند که من اعتقاد دارم در لیگ یک تعدادشان بیشتر است و فعال تر هستند. اینها ادعا دارند که ما با جادو و دعا تیمی یا بازیکنی را طلسم می کنیم، می توانیم سرنوشت صعود و سقوط  را تغییر دهیم و به نوعی کاملا توهم بار معتقدند که می توانند سرنوشت اتفاقات را نه در تمرین و زمین فوتبال بلکه به روش خودشان رقم بزنند. البته امیدواریم با برخوردهایی که کمیته اخلاق همین اخیرا با مباحثی که ما در برنامه داشته ایم و آنها را وادار به ورود کردیم، انجام دادند اوضاع بهتر شود.

*به چه دلیل مدعیان جادوگری در لیگ یک فعالیت پررنگتری دارند؟

همه چیز به نظارت و پخش مستقیم رقابتها برمی گردد. شما ببینید که بازی های لیگ برتر چه میزان پخش می شوند و چند دورین و خبرنگار این بازی ها را پوشش می دهند اما در مقابلش اینسو در لیگ یک تعداد بازی هایی که پخش زنده می شوند به دو بازی هم نمی رسد که آنهم گرفتاری های خاص خودش را دارد و با پرداخت هزینه انجام می شود. همین موضوع اتفاقا کار ساخت برنامه لیگ یک را سخت تر می کند و می توانم بگویم ساخت این برنامه در قالب تهیه تصاویر و تولید آن حتی از برنامه 90 هم سخت تر است.

*ادعای جالبی بود.

اتفاقا ادعا نیست و برای این حرف دلایل خوبی دارم. سخت بودن ساخت این برنامه همین نقصی است که در عدم پخش زنده بازی ها وجود دارد. به طور مثال گاهی اوقات برای گرفتن فیلم یک بازی در مسجد سلیمان که فقط با یک دوربین ضبط شده است دچار سختی های زیادی می شویم و بعد با همان یک نما باید حاشیه دربیاوریم، تمام تصاویر حساس بازی را پخش کنیم، داوری و مصاحبه هم باید داشته باشیم و تمام این کارها را باید با یک نما و دوربین انجام بدهیم. مشکلی که اصلا برای برنامه هایی مانند شبهای فوتبالی و 90 وجود ندارد چون خط استانها را می گیرند و تصاویر بازی ها را از چند نما دریافت می کنند.

*جدا از جادوگری آیا وجود برخی زد وبندها در لیگ یک را هم تایید می کنی؟

خیلی پیش می آید برخی مالکان، مدیران و سرمربیان لیگ یک تماس می گیرند و اطلاعات جالبی می دهند. برخی می گویند شب قبل بازی از طریق یک روزنامه نگار، دوست یا هر نوع واسطه ای با بازیکن ما تماس گرفتند و گفتند تو سال بعد با ما هستی بنابراین زیاد سخت نگیر. از این موضوعات به وفور شنیده ام و گاهی اوقات مالکان و مدیران اطلاعات مهم دیگری هم می دهند. این موضوعات زیاد مطرح می شود اما اثبات آن بسیار سخت است. درواقع باید گروهی مطلع به کارهای حقوقی آنرا دنبال کنند. من در این بین تماس های متعددی در این باره دارم و حتی یکبار مربی ای با من تماس گرفت و براساس فیلم بازی ادعا می کرد گلرم در این بازی کم کاری کرده است و ظاهرا او را تحت تاثیر قرار داده اند. متاسفانه این تمام ماجراهای لیگ یک نیست و تا بخواهید از این موضوعات شنیده ایم اما فکر می کنم از زمانی که برنامه فوتبال یک کارش را آغاز کرده است این موضوعات کمتر شده و یا حداقل برای اینکه می دانند تصاویرشان پخش و بررسی می شود رعایت می کنند. این موضوع را تمام آنهایی که به نوعی در لیگ حضور دارند تایید می کنند که موفق شده ایم تا حدودی با این موضوعات مقابله کنیم.

*فکر می کنید یکی از مهمترین تاثیراتی که با برنامه فوتبال یک داشتید کدام است؟

یک موضوع ساده در مورد لیگ یک این بود که متاسفانه قهرمانش هیچ جامی دریافت نمی کرد اما الان 2 سال است که با فشار رسانه ای برنامه و پیگیری هایی که انجام داده ایم باعث شدیم به قهرمان جام بدهند.مراسمی مانند لیگ برتر در لیگ یک هم برگزار کنند که همین موضوع انگیزه تیم های حاضر رابیشتر کرده است. فکر می کنم فوتبال یک توانسته در بعضی قسمتهای فوتبال دسته اول تاثیرگذار ظاهر شود. همینکه پیگیری این برنامه در موضوع جادو باعث ورود مدیران کلان فدراسیون و منتهی به محرومیت برخی می شود یعنی برنامه توانسته راه خود را پیدا کند.

*خب کار و کاسبی یک عده به اصطلاح جادوگر را در فضای بکر دسته اول به خطر انداختید، بعد از ورود به بحث جادوگری تهدید و تماس هم داشته اید؟

تهدید نه به آن شکل اما گله مندی ها دائما وجود دارد. کار برنامه سازی در تلویزیون سختی خاص خودش را دارد چون باید تلاش کنی برای مردمی که بسیار فهمیده و با اطلاعات فوتبال را دنبال می کنند برنامه تولید کنید. امروز سطح برنامه های ورزشی بالاتر رفته و سبک برنامه سازی در دنیای ورزش تغییر کرده است و باید سعی کنیم که مخاطبان را راضی نگه داریم. بیننده با این موضوع کاری ندارد که فیلم فلان بازی به دسته شما رسیده است یا نه. اصلا فیلمی وجود دارد یا نه. مخاطب انتظار دارد صحنه ای که معتقد است تیمش گل آفساید خورده یا برعکس را حتما پخش کنید و کاری ندارد به سختی هایی که برای تهیه فیلم از بازی هایی داریم که اصلا پخش نشده اند. گاهی اوقات مربیانی تماس می گیرند و در مورد صحنه ای صحبت می کنند که ما در خلاصه بازی پخش نکرده ایم و یا اصلا نداشته ایم که پخش کنیم. پیش آمده یک مربی دوماه با ما قهر بوده که خلاصه بازی اش را موبه مو پخش نکرده ایم و بابت همین موضوع بارها دچار چالش شده ایم چرا که لیگ یک گستردگی فراوانی دارد. استانهای متنوع و زیادی در این لیگ درگیر هستند، هواداران تیم های لیگ یکی با حساسیت و علاقه بالایی آنرا دنبال می کنند و به همین خاطر تمام تلاشم این بوده که بتوانم حتی یک درصد به کیفیت رقابتهای لیگ یک کمک کنم که همین مرا راضی می کند.

*بزرگترین حواشی ای که امسال در برنامه داشتید کدام بود؟

باید قبل از تمام اینها درباره بخشی به نام بامربیان صحبت کنم که خودمان آنرا ابداع کردیم. هیچکس تا به حال سراغ یک روز زندگی مربیان نرفته و چون این حوزه بکر بود تنها به مربیان لیگ یکی اکتفا نکردیم و حتی سراغ مربیان لیگ برتری هم رفتیم. در این بخش سراغ رامین راستاد رفتیم و سعی کردیم مربیان را مقابل یک بازیگر سینما و تلویزیون قرار دهیم تا هم جذابیت بیشتری داشته باشیم و هم مربیان احساس متفاوتی داشته باشند. اما در این برنامه اتفاقات بزرگی رخ داد و در خیلی از موضوعات اولین بودیم. به طور مثال موضوع فساد سرباز-بازیکنان میلیاردی که در باشگاه ملوان اتفاق افتاد. کاملترین گزارش به همراه مستندات این فساد بزرگ که بدون اطلاع باشگاه و توسط عده ای نزدیک به باشگاه رخ داده بود و حتی به مراجع قضایی هم کشیده شده است برای اولین بار در برنامه فوتبال یک پخش شد. موضوع جادوگری هم برای اولین بار در فوتبال یک پخش شد و کلیدش را زدیم و بعد عادل فردوسی پور هم سراغش رفت. اما اتفاقی که خیلی دیده شد و هنوز هم ادامه دارد مصاحبه اختصاصی با علی کریمی بود که به خاطر موضوع فساد در فوتبال سراغش رفتیم و پذیرفت در مقابل دورین ما حاضر شود صحبتهایی را مطرح کند که اتفاقا جنجال ساز شد.

*ظاهرا برای بازپخش برنامه ای که کریمی در آن صحبت کرده بود هم مشکلاتی به وجود آمد و برخی رسانه ها خبر دادند که تماس مدیران فدراسیون باعث عدم پخش مجدد برنامه شده بود.

اینطور هم نبود. علی کریمی در آن مصاحبه مباحثی مطرح کرد که برای خیلی ها خوشایند نبود و انتظار نداشتند چنین مباحثی در تلویزیون مطرح شود. شخصیت کریمی به گونه ای است که یا صحبت نمی کند و یا اگر بخواهد صحبت کند حتما موضوعات جالب و تکان دهنده ای خواهد داشت. موضوعاتی که علی کریمی مطرح کرد آغازگر جریانی بود که هنوز هم ادامه دارد و در همان زمان هم خیلی ها بعد از پخش برنامه جبه گیری کردند اما آن چیزی که اهمیت داشت این بود که مصاحبه با علی کریمی و نقدهای مهمی که مطرح شد آغازگر جریانی بود که هنوز هم این جریان ادامه دارد.

*فدراسیون فوتبال بلافاصله بعد از آن برنامه بیانیه ای منتشر کرد و گفته می شد فدراسیون سعی دارد جلوی بازپخش برنامه را بگیرد.

    این مصاحبه آغازی شد برای نقدهایی که بعد از آن مصاحبه عده ای همسو با کریمی انجام دادند. من برای فدراسیون و آقای تاج احترام قائلم اما باید پذیرفت هر مجموعه یا بهتر است بگویم به هر مدیری قطعا نقدهایی مطرح است، همانطور که حتی بر خود من و برنامه ام نیز نقد وجود دارد اما نباید از مطرح کردن آنها ناراحت شد. اینجا دوست دارند محیطی ایجاد کنند که هیچکس به آن نقد نداشته باشد و اجازه نمی دهند کسی نقدی داشته باشد اما در شبکه ورزش و با مدیریت آقای شیعه این فضا در اختیار تهیه کنندگان قرار گرفته است که در آن حرف مردم و درد ورزش را مطرح کنیم.

*بین تاج و علی کریمی بعد از آن مصاحبه چالش های متعددی ایجاد شد و رئیس فدراسیون انتقادهای کریمی را برنتابید.

اینکه علی کریمی به آقای تاج بگوید شما چه زمانی شفاف سازی می کنید نه توهین است و نه نقد. آقای تاج اما بعد از آن برنامه هم در مورد صحبتهای علی کریمی دلخوری داشتند و هم با ما قهر کردند.

*قهر؟!

قبل از اینکه مصاحبه علی کریمی پخش شود ارتباط مناسبی با تاج داشتیم و ایشان هم لطف می کردند و تماس های مارا بی پاسخ نمی گذاشتند. حتی یک هفته قبل از پخش مصاحبه ما با آقای تاج به بهانه 5ستاره بودن فدراسیون تماس تلفنی داشتیم و به او و بدنه فدراسیون تبریک گفتیم. حتی برای ما پاورپوینتی از برنامه فدراسیون ارسال کردند تا در برنامه پخش کنیم و ما هم دلایل و مسیری که فدراسیون برای 5ستاره شدن طی کرده بود را نشان دادیم و ایشان روی خط آمد، چون داشتیم از او تعریف می کردیم. این نشان می دهد که ما نه با کسی مشکلی داریم و نه به دنبال چنین مسایلی هستیم اما دقیقا بعد از مصاحبه با علی کریمی ارتباط ما با آقای تاج قطع شد. آقای تاج پیش از پخش آن مصاحبه با ما ارتباط نزدیکی داشت و حتی گاهی اوقات در مورد موضوعات مختلف نظرخواهی می کرد اما بعد از آن به یکباره بیانیه دادند و دیگر هیچوقت به تماسهای ما جواب ندادن و اصطلاحا رفتند توی قهر.

*یعنی آقای تاج انتظار داشت مصاحبه ای که با یکی از محبوب ترین بازیکنان ایران و حتی آسیا انجام شده است را پخش نکنید یا اینکه از ابتدا سراغش نمی رفتید؟

احساس می کنم آدم هایی مانند علی کریمی کاملا خاص هستند وای کاش مانند این آدمها زیاد داشته باشیم اما متاسفانه یکسری مدیران حوزه ورزش دوست ندارند در فضای رسانه هیچ نقدی به آنها مطرح شود که برخلاف میلشان باشد و یا حرفی علیه اشان نوشته شود و آنها را زیر سئوال ببرد. اینهم برمی گردد به سبک و سیاق مدیریت های ما که عموما سنتی است. مگر امروز در جامعه جهانی رئیس فدراسیون جهانی فوتبال مورد نقد، پرسش و حتی بررسی قرار نمی گیرد، مگر درباره رئیس کنفدراسیون فوتبال آسیا در آستانه انتخابات موضوعاتی مطرح نشد که حتی مورد تحقیق قرار گرفت. بنابراین فکر نمی کنم چنین موضوعاتی دلیل خوبی برای ناراحتی باشد.

*آیا تا به حال تماس هایی از طرف باشگاه یا رابط هایی که در لیگ یک فعالیت می کنند هم داشته ای که به نوعی بخواهند تورا با خودشان همراه کنند؟

همان روزهایی که تازه کار ساخت برنامه را آغاز کرده بودم یک دوست نزدیک من را دعوت کرد تا در کنار هم غذایی بخوریم و گپی بزنیم. مدتی از صحبتمان که گذشت میهمان دیگری به جمع ما اضافه شد و بعد از دقایقی آن فرد شروع به صحبت کرد و گفت: برنامه فوتبال یک مثل گنجینه ای برای رقابتهای دسته اول است. صحبتها که بیشتر شد متوجه شدم فحوای کلام چیز دیگری است آن فرد می خواهد صحبتهای دیگری را مطرح کند. وقتی با سئوالات من مواجه شد گفت؛ پیشنهادی داریم که در قبالش یه دستگاه خودروی لندکروز هم می دهیم تا از تو حمایت کنیم.

*منظور از حمایت چه بود؟

آن فرد گفت در قبالش هیچ چیزی نمی خواهیم و تنها یک خواسته داریم. آنها می خواستند فردی را به من معرفی کنند که حتی خودشان به او حقوق می دهند اما این فرد به عنوان نماینده برنامه تمامی تماسها را برقرار و با مدیران و مربیان و بازیکنان ارتباط بگیرد.

*و در نهایت چه شد؟

در نهایت من از آن دوست گله مند شدم که بدون اطلاعم چنین ملاقاتی را ترتیب داد اما برای من زنگ خطری به صدا درآمد که این برنامه تا چه حد می تواند اهمیت داشته باشد و به همین دلیل در انتخاب آدمهایی که کنارشان می خواهم کار کنم حساسیت بیشتری به خرج دادم. تمام آنهایی که رسما با برنامه کار می کنند و نامشان در تیتراژ می آید تماما همکارانی هستند که تحت تاثیر چنین فضاهایی قرار نمی گیرند و با یکدیگر همسو هستیم و به سلامتشان شکی نیست. این نه اولین پیشنهاد بود و نه آخرینش و تنها به عنوان مثال یکی از آنها را مطرح کردم. این برنامه انحصاری در مورد لیگ دسته اول است و دقیقا مثل شمشیر دولبه است و مسئولیت سنگینی بر دوشمان قرار می دهد و نباید حتی یک قدم اشتباه برداشت.

*سه اتفاق شاخصی که در فوتبال یک مطرح شد (سربازان میلیاردی، جادوگری و زد و بندها) تا چه اندازه توسط مسئولان فدراسیون و کمیته اخلاق پیگیری شد؟

در ابتدا هیچ ارتباطی وجود نداشت اما آرام آرام ارتباط برقرار شد، جلسه گذاشتند و اطلاعاتی درباره موضوعاتی که مطرح کردید گرفتند اما معتقدم این کافی نیست و نمی توان تمام این اتفاقات را با چند کارمند در کمیته اخلاق دنبال کرد. این کار خیلی حساس است و باید آنرا در کمیته اخلاق با جدیت بیشتری دنبال کنند.

تهیه و تنظیم: اردوان رحیمی